“Ik ben dankbaar, omdat ik elke dag nog kan ademhalen.” Zegt een ongedocumenteerde tegen Sjouke Sytema. Hij dacht erover na.
Pushbacks
Door Sjouke Sytema
Schokkende taferelen op tv. Vluchtelingen die bij de grens van Wit-Rusland en Polen teruggejaagd worden door beide partijen. Mensen die zonder schoeisel door de sneeuw lopen. Bleke kinderen die zich aan hun ouders vastklampen. Gevolgen van het geopolitieke pokerspel aan de randen van Europa. Er zijn mensen die gruwen van deze inhumaniteit. Er zijn mensen die boetes en vergelding riskeren door deze vluchtelingen van bed, bad en brood te voorzien. Er zijn mensen die de autoriteiten gelijk geven, er zijn er die paramilitaire milities vormen om de vreemdelingen buiten te houden. Ik schrik ervan dat nieuwe vijandsbeelden zo snel de wereld overgaan.
Ik weiger iets goeds te zien in situaties waarin personen ontmenselijkt worden, geabstraheerd tot nummers of cijfers en opgejaagd als vee. Toch heb ik ook bedenkingen bij de verontwaardigde reacties. Zijn deze pushbacks in feite erger dan die van onze eigen samenleving? De meeste ongedocumenteerde vluchtelingen hebben in Nederland, in ieder geval in de wintermaanden, onderdak. Ze krijgen te eten, ze kunnen zich douchen en er zijn organisaties die ervoor zorgen dat ze overdag ergens terecht kunnen. Ik ken ongedocumenteerden die hier al vijftien tot twintig jaar wonen, maar na hun achttiende niet meer naar school mochten en niet mogen werken. Ik zie jonge mensen die talent hebben, maar bij wie de initiatiefrijkheid verandert in actie-armoede. Er is zoveel behoefte aan arbeidskrachten in Nederland. PAS (Project Aan de Slag), ondergebracht bij Villa Vrede, zoekt werkervaringsplekken voor ongedocumenteerden. Er zijn binnen de wettelijke kaders hier en daar mogelijkheden, maar deze zijn zeer beperkt. Waarom dringen we onze nationale pushbacks niet terug en leiden ongedocumenteerden op voor een beroep. Als ze hier mogen blijven, hebben ze een goede startpositie en als ze terug kunnen naar het land van herkomst, kunnen ze daar een zinvol bestaan opbouwen.
Ik struin Utrecht af op zoek naar plekken waar vluchtelingen iets kunnen leren. Ik onmoet veel welwillende ondernemers. Soms lukt het om bij een bedrijf een iemand te plaatsen. In Brabant is een ROC die uit eigen middelen deze mensen een opleiding biedt, want eigen middelen betekent niet rijksbekostigd, en dan is er wettelijk meer mogelijk. Ik hoop van ganser harte dat dit eens ook in Utrecht gebeurt.
Ik was diep geraakt toen ik met een ongedocumenteerde uitgenodigd was voor een dankdienst in een kerk op de Utrechtse heuvelrug en ik het volgende antwoord kreeg op mijn vraag waar hij dankbaar voor was: “Ik ben dankbaar, omdat ik elke dag nog kan ademhalen.” Ik zou heel graag willen kunnen zeggen: “En ik ben dankbaar, omdat deze jongen voorbereid wordt op een menswaardig bestaan.”
