Ter herdenking van de Kristallnacht van 1938 zal de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) schuld belijden, meldt Trouw op 22 oktober. De voorlopers van de PKN hebben in de oorlogsjaren tekort geschoten bij de bestrijding van antisemitisme. Op individueel niveau zijn er in Utrecht echter pogingen ondernomen om joodse stadsgenoten te helpen, ontdekte PUP.

Door Jessy de Cooker. Beeld: Tomasz Baranowski/Flickr Creative Commons

De schuldbelijdenis wordt uitgesproken vanuit de positie van de kerk als zodanig, stelt PKN-scriba René de Reuver in Trouw: “Ook in de oorlogsjaren zelf heeft het de kerkelijke instanties veelal aan moed ontbroken om voor de joodse inwoners van ons land positie te kiezen.” De belijdenis richt zich niet op individuele kerkleden of op plaatselijke gemeentes. Op lokaal niveau zijn er pogingen gedaan om joodse landgenoten te helpen.

Hendrik Carel Briët

Het afgelopen jaar heeft PUP het leven van de joods-protestante Jeannetta Brouwer-Swaab gereconstrueerd. De Utrechtse wordt op dinsdagochtend 25 augustus 1942 vanuit haar stad naar Kamp Westerbork en later naar concentratiekamp Auschwitz-Birkenau gedeporteerd. Uit onderzoek van PUP is gebleken dat Hendrik Carel Briët, de voorzitter van het bestuur van de wijkcommissie van wijk III Jacobikerk-Janskerk, een poging heeft ondernomen om Jeannetta Brouwer-Swaab in de dagen na haar deportatie vrij te krijgen. Tot tweemaal – in brief- en telegramvorm – wendt Briët zich tevergeefs tot het kampbestuur van Westerbork. Jeannetta Brouwer-Swaab sterft op 31 augustus 1942 in Auschwitz.

De schuldbelijdenis wordt naar plaatselijke kerken gestuurd met het verzoek die op zondag 15 november in de kerkdienst uit te spreken.

In de nieuwe PUP, die op 9 november 2020 verschijnt, leest u uitgebreid over de pogingen van Hendrik Carel Briët om Jeannetta Brouwer-Swaab uit handen van de Nazi’s te krijgen.