Tekst: Annelies Buit
Foto: bureaubeeld.nl
Anna (38) vluchtte met haar zoon Yehor (13) uit hun woonplaats Lisichansk, in het oosten van Oekraïne. Via de Protestantse Diaconie Utrecht (PDU) kwamen ze terecht in het gezin van Ilona en Arthur en hun drie jonge zoons. Hier werden ze twee maanden liefdevol opgevangen. Op 19 mei verhuisden Anna en Yehor naar een nieuwe plek: Le Formidable, een boot aan de Keulsekade.
Op de dag dat ik Anna spreek is er nieuws uit Lisichansk: er zijn Franse journalisten omgekomen terwijl ze mensen evacueerden uit de stad. Tijdens ons gesprek ligt Anna’s telefoon op tafel en af en toe bekijkt ze een bericht op Twitter. ‘We worden wakker met het nieuws uit Oekraïne en we vallen ermee in slaap’, vertelt ze. ‘Veel van onze vrienden en kennissen zijn we al verloren. En de bedrijven waar we werkten zijn vernietigd.’
Boot
Ik ben op bezoek bij Anna, op haar nieuwe woonplek Le Formidable, het schip dat aan de Keulsekade ligt. Hier is plek voor zo’n 150 Oekraïners, die er een half jaar tot een jaar kunnen wonen. Anna en haar zoon Yehor bewonen samen een van de kleine hutten in een lange gang. Er is precies plek voor twee bedden en een klein bureau. Ook is er een wastafel, een wc en douche. Ze kijken uit op het sportpark Marco van Basten. Het slapen gaat niet altijd even goed, vertelt Anna. Want de boot schommelt soms, en als er beweging is, kraken de deuren.
Taal
Ons gesprek voeren we in de grote eetzaal boven. Via Google Translate, want ik spreek geen Russisch en Anna geen Engels en geen Nederlands. En dat is erg lastig bij het zoeken van een baan, vertelt ze. Want ze wil graag aan het werk. Ze verveelt zich op de boot. In Lisichansk was ze directeur Economie bij een staatsbedrijf. ‘Ik ben dol op cijfers. Ik werk graag met documenten. Maar helaas, omdat ik de taal niet ken, kan ik zulk werk niet doen hier. Ook zijn er in Nederland andere wetten, is er een andere salarisadministratie en een ander banksysteem.’ Ze probeert nu ander soort werk te vinden, bijvoorbeeld bij de koffiefabriek tegenover de boot. Of in een restaurant of hotel, dat vindt ze ook goed. Maar ook dat is moeilijk als je de taal niet spreekt, want lees dan maar eens de vacatures. ‘Ik ben een werkloze die de taal niet kent’, zucht ze.
Als ik vraag naar haar vlucht uit Lisichansk, vertelt ze heel zakelijk hoe ze op 24 maart wakker werd van geluiden en explosies. Hoe ze wegvluchtte met haar zoon en haar twee nichten en hun kinderen. Hoe ze van Dnipro naar Polen vluchtten en vandaar met de trein naar Nederland kwamen. Dat vrijwilligers hen opvingen op station Utrecht en dat ze niet in de Jaarbeurs hoefden te slapen, omdat ze dezelfde avond al gesetteld waren bij hun gastgezin.
Gastgezin
Samen met Yehor, haar nicht en de dochter van haar nicht, kwam Anna terecht bij het gezin van Ilona en Arthur in Tuindorp. ‘Echt waar, ik heb vaak gedacht dat het voor hen heel moeilijk moet zijn geweest: opeens woonden er vier vreemden in hun gezin. Ze hebben heel veel voor ons gedaan. En ons morele steun en liefde gegeven.’ Zo hielp Ilona bij het aanvragen van BSN-nummers, regelde ze fietsen voor haar gasten en schreef ze Yehor in bij de voetbalclub. ‘Als we van streek waren door de situatie in Oekraïne, vroeg Ilona altijd wat ze kon doen voor ons, zodat wij ons beter zouden voelen. Bij elke vraag die we hadden, hielp ze ons. Als ik ’s ochtends naar beneden kwam, was Ilona daar met haar kinderen en haar lieve glimlach. Dat was heel mooi, en waardevol.’
De opvang bij het gezin van Ilona en Arthur was noodopvang via de Protestantse Diaconie Utrecht (PDU) en dus tijdelijk. Intussen werd er door de PDU en gemeente Utrecht hard gezocht naar woningen waar Oekraïners langer konden verblijven. Voor Anna en Yehor kwam er een kamer beschikbaar op de boot aan de Keulsekade. Haar nicht en dochter verhuisden naar een huis aan de Kanaalstraat. ‘Veel mensen hier proberen het leven voor ons te regelen’, prijst Anna de inzet van de medewerkers op het schip. Zo helpt de manager met vertalingen en het oplossen van problemen met de gemeente.
Chef-kok
Een man loopt langs onze tafel en groet Anna. Het blijkt de chef-kok van het schip te zijn, die elke avond voor de bewoners kookt. ‘Hij is een geweldige chef-kok. Hij heeft ons leven ten goede veranderd’, zegt Anna. ‘Hij kookt super lekker. En de kinderen zijn dol op hem, omdat hij aandacht heeft voor iedereen en probeert te koken waar ze van houden.’ De chef-kok spreekt geen Oekraïens, dus Anna vraagt of ik deze boodschap ook even aan hem door wil geven. Dat doe ik. Hij lacht, en vertelt Anna dat er morgenavond pasta op het menu staat. ‘Dat vinden ze allemaal lekker,’ weet hij.
Huilen
Anna vertelt makkelijk, maar haar stem klinkt onbewogen. Toch moet het zwaar voor haar zijn, denk ik. Haar man is nog in Oekraïne, haar stad ligt in puin. Ze woont met haar tienerzoon in een land waar ze de taal niet kent, en ze weet niet hoe de toekomst eruit ziet. ‘Hoe houd je het vol?’ vraag ik mijn telefoon. Maar de vraag komt niet goed over via Google Translate. ‘Moet je weleens huilen?’ vraag ik daarom maar. Anna knikt en vertelt: ‘Stel je deze situatie eens voor: er zijn explosies en vliegtuigen in de lucht, je kunt je bange kind niet helpen en je bidt alleen elke seconde tot God om in leven te blijven.’ Ze vertelt dat ze zich hier in Nederland veilig voelt, maar dat ze met haar gedachten en hart in Oekraïne is. Het land dat ze in de afgelopen jaren met elkaar opbouwden, ligt nu weer in puin. Dat doet pijn.
Niets
Op de vraag wat ze het meeste mist, antwoordt ze: ‘Het is onmogelijk om één ding te kiezen.’ En daarna somt ze op: ‘In de ochtend koffie drinken in mijn appartement. Een weekend met mijn gezin doorbrengen in de natuur. Mijn werk, mijn team waar ik zoveel van houd. Mijn bed. Mijn eten. Alles ontbreekt. Als ik wakker word, mis ik de geur van mijn huis.’
Nu woont ze hier en heeft ze niets. ‘Ik heb onze documenten en mijn kind gepakt en ben naar nergens vertrokken zonder iets. Vandaag heb ik geen appartement, geen auto, geen meubels. Ik heb een zoon en documenten.’
Hoe ze kijkt naar de toekomst? ‘Ik zie mijn toekomst alleen in Oekraïne. We zullen de economie herstellen en ons ontwikkelen. Maar wanneer het zover zal zijn, dat weet niemand. Het staken van vijandelijkheden is noodzakelijk om veilig te kunnen leven. We leven in de hoop op een spoedig einde van de oorlog.’
—
Украинка Анна: «Я скучаю по запаху своего дома»
Анна (38 лет) бежала со своим сыном Егором (13 лет) из их родного города Лисичанска на востоке Украины. Через протестантскую диаконию Утрехта (PDU) они попали в семью Илоны и Артура и их трех малолетних сыновей. Здесь о них заботливо заботились в течение двух месяцев. 19 мая Анна и Егор переехали на новое место: «Грозный», лодку на Кеульсекаде.
В тот день, когда я говорю с Анной, — понедельник, 30 мая — из Лисичанска приходят новости: французские журналисты погибли при эвакуации людей из города. Во время нашего разговора телефон Анны лежит на столе, и она время от времени проверяет сообщение в Твиттере. «Мы просыпаемся под новости из Украины и под них засыпаем», — говорит она. «Мы уже потеряли многих наших друзей и знакомых. И компании, на которые мы работали, были уничтожены».
Лодка
Я навещаю Анну в ее новом доме, в Ле Грозном, на корабле, пришвартованном в Кельсекаде. Здесь есть место для примерно 150 украинцев, которые могут жить от полугода до года. Анна и Егор живут вместе в одной из маленьких хижин вдоль длинного коридора. Там ровно места для двух кроватей и небольшого письменного стола. Также есть раковина, туалет и душ. Из окон открывается вид на спортивный парк Марко ван Бастена. Сон не всегда проходит хорошо, говорит Анна. Потому что иногда лодку качает, а когда есть движение, скрипят двери.
Язык
Мы разговариваем в большой столовой наверху. Через Google Translate, потому что я не говорю по-русски, а Анна не говорит по-английски и не говорит по-голландски. И это очень сложно, когда ищешь работу, — говорит она. Потому что она любит работать. Ей скучно на лодке. В Лисичанске она была директором по экономике в государственной компании. “Я люблю числа. Мне нравится работать с документами. Но, к сожалению, из-за того, что я не знаю языка, я не могу делать здесь такую работу. В Нидерландах также другие законы, другая система расчета заработной платы и другая банковская система.» Сейчас она пытается найти другую работу, например, на кофейной фабрике напротив лодки. Ей также нравится это в ресторане или отеле. Но это также сложно, если вы не говорите на языке, потому что тогда читайте вакансии. «Я безработный человек, не знающий языка», — вздыхает она.
Когда я спрашиваю о ее полете из Лисичанска, она очень буднично рассказывает, как ее разбудили 24 марта шумы и взрывы. Как она сбежала со своим сыном, двумя племянницами и их детьми. Как они бежали из Днепра в Польшу, а оттуда поездом попали в Нидерланды. Что добровольцы приняли их на вокзале в Утрехте и что им не пришлось ночевать в Jaarbeurs, потому что в тот же вечер они уже поселились в принимающей семье.
Принимающая семья
Вместе с Егором и одной из племянниц и дочерью Анна оказалась с семьей Илоны и Артура в Тюиндорпе. «Право, я часто думал, что им, должно быть, было очень тяжело: вдруг в их семье стало жить четверо незнакомцев. Они многое сделали для нас. И морально поддерживала, и любила.» Например, Илона помогла оформить номера соцстрахования, организовала гостям велосипеды и зарегистрировала Егора в футбольном клубе. «Когда мы были расстроены ситуацией в Украине, Илона всегда спрашивала, что она может сделать для нас, чтобы нам стало легче. Она помогла нам со всеми вопросами, которые у нас были. Когда я спустился утром, там была Илона со своими детьми и милой улыбкой. Это было очень приятно и ценно».
Приют с семьей Илоны и Артура был аварийным убежищем через протестантскую диаконию Утрехта (PDU) и, следовательно, временным. Тем временем НДП и муниципалитет Утрехта искали дома, где украинцы могли бы остаться подольше. Для Анны и Егора освободилась комната на теплоходе в Кеульсекаде. Ее племянница и дочь переехали в дом на Каналстраат. «Здесь многие пытаются устроить нам жизнь, — хвалит Анна старания сотрудников корабля. Например, менеджер помогает с переводами и решением проблем с муниципалитетом.
шеф-повар
Мимо нашего столика проходит мужчина и здоровается с Анной. Им оказывается корабельный повар, который каждую ночь готовит для жителей. “Он отличный повар. Он изменил нашу жизнь к лучшему», — говорит Анна. “Он очень хорошо готовит. А дети его любят, потому что он всем уделяет внимание и старается готовить то, что они любят». Шеф-повар не говорит по-украински, поэтому Анна спрашивает, не хочу ли я передать это сообщение и шеф-повару. Он смеется и говорит Анне, что макароны будут в меню завтра вечером. «Им всем это нравится», — говорит он.
Плакать
Анна говорит легко, но голос ее бесстрастен. Тем не менее, я думаю, ей должно быть тяжело. Ее муж до сих пор в Украине, ее город в руинах. Она живет со своим сыном-подростком в стране, где она не знает языка и не знает, что ее ждет в будущем. «Как ты держишься?» — спрашиваю я у телефона. Но вопрос не очень хорошо воспринимается через Google Translate. «Ты когда-нибудь плачешь?» — спрашиваю я. Анна кивает и говорит: «Представьте себе такую ситуацию: в небе взрывы и самолеты, вы не можете помочь своему напуганному ребенку и каждую секунду молитесь Богу, чтобы остаться в живых». в Украине умом и сердцем. Страна, которую они вместе построили за последние годы, снова лежит в руинах. Это больно.
Ничего такого
На вопрос, чего ей больше всего не хватает, она отвечает: «Невозможно выбрать что-то одно». Провожу выходные с семьей на природе. Моя работа, моя команда, которую я очень люблю. Моя кровать. Моя еда. Все отсутствует. Когда я просыпаюсь, я скучаю по запаху своего дома».
Теперь она живет здесь и ничего не имеет. «Я схватила наши документы и моего ребенка и ушла в никуда ни с чем. Сегодня у меня нет ни квартиры, ни машины, ни мебели. У меня есть сын и документы».
Каким она видит будущее? «Я вижу свое будущее только в Украине. Будем восстанавливать и развивать экономику. Но когда это будет, никто не знает. Прекращение боевых действий необходимо для того, чтобы жить безопасно. Мы живем надеждами на скорейшее окончание войны».
