Tekst: Annelies Buit
Foto: bureaubeeld.nl
Een Oekraïens gezin in huis nemen. Hanneke Fanoy en haar gezin deden het. De Oekraïense Iryna en haar zoon Nazar logeerden vijf weken op hun zolder. ‘Het motto van Iryna was “We try”. Bij alles wat we voorstelden, zei ze: “Misschien is het wel leuk, misschien is het wel lekker.” Ze at alles en ging overal mee naartoe. Dat vind ik extreem bewonderenswaardig.’
‘Ik ben geen type om mensen in huis te nemen. Wij zijn zeer op onze privacy gesteld’, begint Hanneke Fanoy (43) het gesprek. Toch kozen zij, haar man Joost (43) en hun kinderen Lisette (12) en Luuk (10) ervoor om zich als gastgezin aan te melden bij de Protestantse Diaconie Utrecht (PDU). ‘Dat kwam door een foto van de Jaarbeurs, vol rijen met veldbedden. Die mensen komen uit een oorlog en moeten dan met z’n allen op die bedjes liggen. Dat vond ik niet kunnen’, vertelt Hanneke.
Studeerkamer
Met z’n vieren besloten ze: dan kunnen die vluchtelingen beter bij ons slapen. ‘Onze zoon zei: “Tegen Poetin kunnen we niets doen, maar we kunnen mensen wel helpen door ze hier te laten slapen”.’
Dus maakten ze de twee kamers van de kinderen op de zolder leeg. Lisette en Luuk verkasten samen naar de studeerkamer. ‘Onze dochter is 12 en gaat naar de middelbare school. Zij moest opeens haar kamer met haar broertje delen. Dat was natuurlijk niet altijd ‘halleluja’. Maar, er is zo’n groot leed. Als wij een klein beetje comfort en privacy inleveren, dan kunnen we daarmee dat leed een klein beetje verzachten. Dan wordt het voor iedereen dragelijk.’
Klik
Op een dinsdag halverwege maart werd Hanneke gebeld door de matchmaker van de PDU. Samen met de gemeente koppelde de PDU vluchtelingen aan aangemelde gastgezinnen. De matchmaker vertelde Hanneke dat ze over een uur Oekraïense gasten kon verwachten. Niet veel later stonden de 35-jarige Iryna en haar zoon Nazar van 9 op de stoep.
‘Ik had me op het ergste voorbereid’, vertelt Hanneke. ‘In de krant las ik over kinderen die opblijven tot 2 uur ‘s nachts, die getraumatiseerd zijn en alleen maar op de bank hangen.’ Maar dat viel ontzettend mee, want het klikte heel goed tussen de twee gezinnen. ‘We hadden dezelfde principes. Onze kinderen gaan altijd op tijd naar bed, Iryna vond dat voor Nazar ook belangrijk. En we dachten hetzelfde over bijvoorbeeld gezond leven. Iryna houdt onwijs van wandelen. Ik heb uren met haar en onze hond gewandeld. En gesprekken met haar gevoerd.’
Blik vooruit
Iryna vluchtte samen met een aantal familieleden en haar zoon Nazar uit Charkiev, via Lviv naar Polen. Haar man Maxim – een journalist – bleef achter in Lviv. Omdat Iryna bang was dat Poetin ook op zou trekken naar Polen, wilde ze doorreizen. ‘Iryna is vrij pragmatisch’, beschrijft Hanneke haar gast. ‘Ze dacht: in Oekraïne gaat het voorlopig niet goedkomen, dus ga ik ergens anders een leven opbouwen, samen met mijn zoon.’ Iryna is arts en spreekt goed Engels. Daarom wilde ze graag naar Engeland of Canada. Omdat ze daarvoor eerst een visum moest aanvragen, besloot ze Nederland te gebruiken als tussenstop. ‘In de bus van Polen naar Nederland diende ze al een visumaanvraag in voor Engeland. Ze richtte haar blik alleen maar vooruit.’
Hanneke is diep onder de indruk van de mindset van Iryna en Nazar. ‘Ze probeerden het maximale uit hun tijd te halen hier. “Als er geen oorlog was geweest, waren we nooit naar Nederland gekomen”, zeiden ze. Ze zagen dit als een kans om onze cultuur te leren kennen en nieuwe dingen te beleven. We lieten hen Utrecht zien en namen hen mee naar de Soesterduinen. Fantastisch vonden ze het.’ ‘We try’, was het motto van hun Oekraïense gasten. ‘Ze aten alles wat we hen voorzetten en bij alles wat we voorstelden, zeiden ze: “Misschien is het wel leuk.” En dat terwijl ze uit een oorlog kwamen. Ik vind dat extreem bewonderenswaardig.’
Razendsnel
Iryna en Nazar pasten zich razendsnel aan en stonden open voor alles wat nieuw was. ‘Na een week ging Nazar met Luuk mee naar freerunnen, was Iryna vrijwilliger bij het Prinses Maxima Centrum en gingen ze mee naar een familiefeestje. Hanneke hielp Iryna bij het aanvragen van leefgeld en gaf haar een ‘stoomcursus zelfstandigheid’. ‘Ik liet haar zien waar de supermarkt is, zorgde ervoor dat ze zelf kon koken en dat ze de weg wist in de wijk.’
En Hanneke zette haar netwerk in. ‘Via verschillende WhatsApp groepen vonden we een vriendje voor Nazar. En als wij een weekend weg gingen, regelden we dat Iryna en Nazar bij de buren konden overnachten. Ik heb ontdekt dat de kracht van ons netwerk gigantisch is. En die hele cirkel van mensen heeft ervoor gezorgd dat Iryna en Nazar hier goed geland zijn.’
Moeilijke momenten
Natuurlijk waren er ook moeilijke momenten. Zo brak er paniek uit bij Iryna toen haar man haar vertelde dat hij overwoog om te gaan vechten. En vooral voor Luuk was het een ingewikkelde tijd, vertelt Hanneke. ‘Voor Nazar was Luuk zijn enige vriend op aarde. Dat was leuk, omdat ze graag samen Minecraft deden of met de lego speelden. Maar het was ook lastig, want als Luuk thuiskwam uit school, dook Nazar op hem. Luuk had geen moment meer voor zichzelf.’
Het vreselijkste moment voor Hanneke, vond plaats op de eerste avond. ‘Iryna wilde haar man laten zien waar ze terecht was gekomen. Dus Maxim werd via Facetime gebeld. Ik vond dat zo moeilijk! Ik dacht constant: het klopt niet dat jij nog in Oekraïne zit en dat ik jouw vrouw en zoon hier in huis heb. Dit is zo verkeerd.’
Ook kreeg Iryna slechte berichten uit Oekraïne. Ze hoorde van haar buren in Charkiev dat hun appartement was gebombardeerd en dat er bommen vielen op Lviv terwijl haar man buiten was. Hanneke vroeg haar hoe ze daar emotioneel mee omging. ‘Ik voel niks meer, ik weet dat ik het erg moet vinden, maar ik voel er niks bij, zei ze. Ze zat in de overlevingsstand. Ze zorgde er vooral voor dat alles voor Nazar zo normaal mogelijk bleef. Ze vertelde dat ze ’s nachts in bed weleens lag te huilen. “Maar we moeten door”, zei ze dan ook.’
Magisch
Ruim vijf weken logeerden Iryna en Nazar bij Hanneke en haar gezin. Hanneke kijkt terug op een magische periode. ‘Alles wat lastig had kunnen zijn, loste zich vanzelf op.’ Zo bleek Luuk bij het freerunnen een maatje te hebben die Russisch sprak, zodat Nazar zich daar snel thuis voelde. De achterbuurman bleek een loopbaanadviseur met connecties bij het UMC Utrecht, waardoor hij Iryna kon helpen met het zoeken naar werk. Ook kwam Iryna, die zevendedagsadventist is, in contact met een pastor in Den Haag. Deze man kwam Iryna en Nazar elke zaterdag ophalen om samen sabbat te vieren. ‘Zaterdag waren ze de hele dag weg en hadden wij een dag voor onszelf. Dat was fijn voor hen, en fijn voor ons.’ Wonderlijk, noemt Hanneke het.
Eind april kreeg Iryna haar visum voor Engeland en zette Hanneke haar gasten op de boot. Dat was best emotioneel, vertelt ze. ‘We hebben hen echt leren kennen. Het zijn niet meer “de Oekraïners”, maar Iryna en Nazar. Gewoon mensen, die net zo zijn als jij en ik.’
Hanneke ziet hun tijd als gastgezin als een kleine daad van verzet. ‘Er gebeurt iets verschrikkelijks in de wereld, maar wij hebben laten zien dat je ook vertrouwen kunt hebben in de wereld. Ik hoop dat Iryna en Nazar hun vertrouwen in de mensheid niet kwijtraken en dat ze denken: het leven is ook mooi.’
