Geloof is volgens de gangbare definitie ‘vertrouwen zonder bewijs’. Liselotte van Eck, masterstudent Linguïstiek, weet niet zeker of ze gelooft. Het valt haar wel op, dat taal is doorspekt van gelovige woorden. Voor PUP speurt ze naar de sporen van geloof in onze taal.
Afgelopen september schreef de Nuk over een project dat levensverhalen van verschillende Utrechters op muziek zette. Centraal stonden niet de beproevingen die ze hebben moeten doorstaan, maar hun veerkracht. Hun “herstellend vermogen”, parafraseert de schrijver van het artikel. Is dat inderdaad wat het betekent?
veer·kracht (de; v(m))
Op het eerste gezicht een weinig verhullend woord: het bestaat uit twee delen die beide een relatief ondubbelzinnige betekenis hebben. Misschien alleen daarom vind ik er niet veel gelovigs aan, daarvoor zou het wat onduidelijker moeten zijn. Toch is de betekenis van veerkracht zoals de Nuk het gebruikt niet zo eenduidig.
Natuurkundelessen
Volgens van Dale duidt het woord ‘Veerkracht’ verschillende concepten aan: 1) de kracht van een veer 2) soepelheid, lenigheid 3) kracht van lichaam en geest om zich snel te herstellen.
Over de etymologie van veerkracht is niet veel te vinden; wel over het synoniem elasticiteit, wat komt van het Franse élasticité, afgeleide van elasticitas uit het Latijn van de renaissance. Dat verklaart de tweede betekenis in het woordenboek. Als natuurkundig begrip refereert het aan de kracht waarmee een veer, zo eentje die in je balpen zit, terugspringt naar zijn oorspronkelijke vorm nadat er druk op is uitgeoefend. Dit soort veerkracht kun je waarnemen, en valt te verklaren aan de hand van de wetten van de natuur. Ik denk alleen dat ik het woord in deze betekenis na mijn lessen natuurkunde op de middelbare school niet meer heb gehoord.
Doelpunt tegen
Daarentegen hoor ik veerkracht regelmatig gebruikt worden in de metaforische zin, zoals in de derde definitie van Van Dale. In feite verwijst het naar hetzelfde fenomeen als hierboven beschreven, alleen is de veer iets anders. Een mens kan veerkrachtig zijn, maar ook een ecosysteem of een voetbalteam, verwijzend naar hun vermogen om te herstellen na tegenspoed, zoals ziekte, een olielek of een doelpunt van de tegenpartij.
Psychologen
Met name in het discours rondom mentale gezondheid is veerkracht een veelvuldig gebruikt woord. Niet zelden schrijven psychologen een gezonde dosis mentale veerkracht voor ter verlichting van psychische klachten als stress. Gelukkig is het geen constante zoals bij een springveer, maar lijkt het iets is te zijn wat je kunt ontwikkelen en versterken. Het is dan dus niet zozeer een menselijke eigenschap, maar een vaardigheid.
Stilte
Hoe die veerkracht te verwerven? Voor sommigen moet daar therapie aan te pas komen, maar ook menig zelfhulpboek belooft die veerkracht als adviezen worden opgevolgd. Volgens Paul Donders, schrijver van het boek Veerkracht, biedt de Bijbel handvatten voor het leiden “een veerkrachtig leven”. Aan de hand van een aantal teksten geeft hij praktische tips, waarvan de vierde luidt: laad op bij God. Dus bid, zing, lees de Bijbel. En als je niet gelooft, is er de stilte. ‘Veerkracht’ is niet alleen voor gelovigen.
Bronnen:
