30 mei sterfdag Jeanne d’ Arc: waarom ze nog steeds inspireert.
Tekst: Maartje Cooijman
Op zondag 30 mei is het 590 jaar geleden dat Jeanne D’Arc in Rouen op de brandstapel om het leven werd gebracht. De negentienjarige Française werd van hekserij en ketterij beschuldigd, maar haar dood had vooral een politiek motief. Zij was namelijk degene die het leger van de Dauphin aanvoerde en hem zo op de troon kreeg.
Als klein meisje was ik al gefascineerd door het verhaal van Jeanne D’Arc die, gehuld in mannenkleding, delen van het door de Engelse bezette Frankrijk wist te bevrijden. Ze begon haar missie op zestienjarige leeftijd, geïnspireerd door de stemmen van de heiligen Catharina, Margaretha en aartsengel Michael. Een strijd die haar het leven kostte, maar haar 489 jaar later ook de status van heilige gaf.
Focus en passie
Dat ik als jong meisje opkeek naar een boegbeeld als Jeanne, is wellicht niet zo vreemd. Zij was immers een jonge, sterke vrouw die zich af durfde te zetten tegen de sociale norm. Welke pre-puber kan zich daar niet mee identificeren?
Vooral het feit dat zij zich liet leiden door haar eigen overtuiging en dat niemand haar van haar pad liet dwalen, prikkelde mij enorm. Dat doet het nog steeds. Het toont een vastberadenheid; een visie en passie. Zij deed wat iedereen voor onmogelijk hield en wist daarmee anderen te inspireren. Jeanne twijfelde geen moment aan haar doel en liet daardoor geen ruimte voor anderen om dat wel te doen. Dat was niet alleen onwijs dapper, maar had ook verstrekkende gevolgen. Frankrijk is immers nog steeds van de Fransen.
Kernwaardes
Jeannes karakter sprak niet alleen tot mijn verbeelding, maar haar verhaal stond ook voor dat wat ik wilde zijn; sterk, vroom en rechtvaardig. Het zijn nog altijd kernwaardes waar ik in mijn dagelijkse leven naar streef. Wat mij zo fascineert is dat Jeanne ervoor koos om hier haar leven voor te geven. Zeker aangezien ze pas negentien was. Er lijkt sprake te zijn van een soort berusting. Zij offerde zichzelf op voor haar land, waarmee zij haar eigen ego ontsteeg.
Door haar offer laat zij zien dat vroom- en volgzaamheid niet hetzelfde is. Hoewel de autoriteiten ons soms anders willen doen geloven. Jeanne laat zien dat je je eigen morele kompas moet volgen en datgene waarvan je weet dat het goed is moet verdedigen. Ongelijkheid is ongelijkheid, daar moet je tegen opstaan. Ongeacht de status van de tegenpartij. Als jij het niet doet, wie dan wel?
Rust en verbondenheid
Omdat Jeanne zo’n grote indruk op mij maakte, namen mijn ouders mij op twaalfjarige leeftijd mee naar haar geboortedorp: Domrémy-la-Pucelle. Ik hunkerde ernaar om zo dicht mogelijk bij mijn heilige te komen. Door te lopen waar zij ooit liep, te bidden waar zij bad en in haar geboortehuis te staan, kwam er een soort rust over mij heen. Het was alsof ik haar energie terug voelde in het landschap. Mijn ouders maakte deze prachtige herinnering compleet door mij een klein cadeautje te geven. Een ketting in de vorm van een schildje met in het midden een kruis. Ik draag deze ketting nu, meer dan twintig jaar later, nog steeds iedere dag trouw. Het biedt mij rust en verbondenheid.
Zelfstandigheid en realiteit
Waar ik toepasselijk genoeg met mijn ouders naar Jeannes geboortedorp ging, bracht het avontuur mij zo’n twaalf jaar later naar de plek waar zij stierf: Rouen. Ik was er met vrienden voor een deelname aan een sporttoernooi, maar nam de tijd om geheel zelfstandig op zoek te gaan naar Jeanne. Een zoektocht die mij confronteerde met de realiteit en mijn zelfstandigheid. Vooral het bezoek aan de toren waar zij gevangen werd gehouden, was voor mij erg intens. Ik kon het niet nalaten om de muren aan te blijven raken in de hoop iets van haar daar te vinden. Tegelijkertijd kon ik me heel scherp inbeelden welk onrecht haar daar was aangedaan. Het bracht een bewustwording van de realiteit met zich mee, die mij keihard met de werkelijkheid confronteerde. Alles heeft een prijs. Waar zij vocht om haar land te beschermen, raakte ze letterlijk zelf gewond. Niemand kwam haar redden want zij was de redder.
Brandstapel
Toen ik de markt bezocht, waar Jeanne op de brandstapel is gezet, kwam dat gevoel nog sterker naar boven. De stad die haar ooit ombracht, verdient nu geld aan haar dood. Waar ik in Domrémy juist haar aanwezigheid voelde, voelde ik in Rouen zeer sterk haar eenzaamheid. Ik hoop dat zij wist dat haar daden bijna zes eeuw later nog steeds zo’n grote impact hebben en dat ze tot op de dag van vandaag nog steeds mensen inspireert.
Een heilige voor richting
Persoonlijk vind ik het mooie aan heiligen dat ze allemaal hun eigen waarden uitdragen. Door naar hun verhalen te kijken en naar hun lessen te luisteren, kan je eigen conclusies trekken en kijken welke waarden voor jou belangrijk zijn. Zo kan je die toepassen op je eigen leven. Jeanne kwam op voor haar mensen, voor degene die dat niet zelf konden. Iets wat ook in mijn natuur zit. Ik verbaas me er dan ook niet over dat mijn jongere versie haar als rolmodel heeft uitgekozen. Sterker nog, ik ben er erg dankbaar voor. Het heeft richting in mijn leven gegeven en mij gevormd tot wie ik vandaag de dag ben: sterk, vroom en rechtvaardig. En dat alles omdat Jeanne 590 jaar geleden het ultieme offer bracht. Ik ben haar dankbaar.
Meer weten?
Ben je nieuwsgierig geworden en wil je meer weten over Jeanne? De Utrechtse Universiteitsbibliotheek heeft een zeer uitgebreide collectie. De verzameling bevat verschillende boeken, muziek en andere werken. Klik hier voor meer informatie.
Journalist en schrijver Maartje Cooijman is lid van de Rooms Katholieke Kerk. Zij schreef diverse boeken, waaronder Als het licht verdwijnt. Interesse? Stuur een mail naar mcooijman@gmail.com
