Pioniersplek in de Nicolaikerk,Utrecht
Naast meer conventionele vormen van kerk-zijn en spiritualiteit, zijn in onze christelijke traditie ook oude vormen aanwezig die meer reiken naar de diepte van de menselijke ziel. Daar worden mensen geboren, in contact met de Levende Bron, en in ontmoeting met de ander. Huis voor de ziel wil als pioniersplek van de PKN een thuis bieden voor zulke zoekers naar zin en spiritualiteit.
Een pioniersplek is een nieuwe vorm van kerk-zijn. In eerste instantie gericht op mensen die buiten- of randkerkelijk zijn. Doel is om een nieuwe geloofsgemeenschap op te bouwen, rond een al bestaande kern van een aantal jongeren èn ouderen. Huis van de ziel wil dan ook van start gaan vanuit en ondersteund door de nieuwe wijkgemeente rondom de Nicolaïkerk.
Huis voor de ziel: een oecumenisch centrum dus voor Utrechters (en ommelanders) die antwoorden zoeken op levensvragen, en verlangen naar zingeving aan hun leven. Voor mensen die niet of niet meer bij een kerk behoren. Maar óók leden van bestaande kerken kunnen er terecht wanneer zij vanuit deze verlangens op zoek gaan en in contact willen treden met anderen. Stilte, meditatie, bezinning, en pelgrimage zijn de kernwoorden.
Stilte is daarvan het midden. De oefening is om een reis naar ‘binnen’ te maken, en ons daar in onze ziel af te stemmen op de goede God, en te horen wat Hij van ons wil op deze plek van ons leven. In de stilte spreekt God. In de stilte kiemt leven. Mij geschiede naar uw Woord…. Stilte kan ook, zo maar, doorwerken in het gewone en ‘zakelijke’ werk, vanuit het verlangen naar deze zachte aanraking. Het verlangen naar deze aanraking is daarom leidraad van Huis voor de ziel.
Waar mensen zelf een ‘huis voor de ziel’ worden, kan het gebeuren dat zij dit met anderen verlangen te worden. In zo’n Huis voor de ziel kunnen, als mogelijke vruchten van dit alles verschillende ontmoetingen worden georganiseerd.
Denk aan meditaties, cursussen, lezingen, spiritualiteitsweekends, kloosterretraites, pelgrimages, en individuele geestelijke begeleiding. Ook is het de bedoeling om uitvaarten voor buiten-kerkelijken te begeleiden met een christelijk spiritueel accent.
Huis voor de ziel is oecumenisch van opzet, en is, als gezegd, gehuisvest in de Nicolaikerk. De leiding en de uitvoering liggen bij de beide voorgangers en een uitvoeringsteam. Het is de bedoeling dat er uiteindelijk een structuur ontstaat, die maakt dat de tijdelijke inzet van de predikanten op zeker moment teruggeschroefd kan worden, en de activiteiten door een vaste werkgroep kunnen worden gedragen.
Concrete plek voor de activiteiten is de monumentale Kruiskapel in de Nicolaikerk. Die moet daarvoor geschikt worden gemaakt. Denk aan zachte tapijten om op te zitten, bidkrukjes etc. De oude Middeleeuwse altaartafel krijgt opnieuw een liturgische functie bij kleine vieringen. Denk ook aan iconen en andere liturgische objecten, die helpen de aandacht te brengen bij het grote geheim van het leven. Een glazen deur kan de ruimte van de Kruiskapel afscheiden van het Schip van de Kerk, zonder dat er sprake is van afsluiting. Het is voor iedereen zichtbaar wat er gebeurt.
Denk bij dit alles aan de intimiteit van een kleine, spirituele ruimte waarbij op de vloer gezeten wordt en de schoenen uit gaan. Precies zoals past als wij op heilige grond komen, als wij in onze ziel de stem en het gebod van de Eeuwige ontmoeten. (Ex. 3, 4-6).
Voor de huidige consistorie wordt een andere plaats gezocht: één van de kamers in het Centraal Museum, naast de Tuinzaal, of één van de kamers boven de kosterij. Ook voor andere zaken die nu bij gelegenheid in de consistorie worden gedaan wordt een alternatieve ruimte toebedeeld.
Wij menen dat Huis voor de ziel voor Utrecht een unieke en aantrekkelijke aanvulling kan zijn op het aanbod aan spirituele activiteiten in Utrecht. Je vindt dit momenteel zo niet elders. Daarbij geldt: wij willen geworteld zijn in de oecumenisch-christelijke traditie, en tegelijk open naar een ieder die zich in zijn ziel willen laten raken, alleen en/of met anderen.
Maar ook achten wij het een zinvolle en verrijkende pilaar van de Nicolaïkerk zelf. Naast de steunpilaren van woorden en klanken komt er nu de pilaar bij van verstilling en meditatie. En tenslotte, niet onbelangrijk: wij menen dat dit samenspel aan activiteiten goed aansluit op de mogelijkheden van ons unieke kerkgebouw, dat in alles verstilling en overgave uitstraalt. Het knoopt ook aan bij interesses van gemeenteleden. Dit achten wij van groot belang voor het draagvlak.
Een greep uit mogelijke activiteiten waaraan wij denken:
– Mediteren aan de hand van teksten uit Henri Nouwen’s ‘Eindelijk thuis’
– Kunst en geloof: een workshop schilderend mediteren
– een retraite weekend naar het klooster van Heeswijk-Dinther
– de spiritualiteit van Bob Dylan
– tijd voor herinnering en troost: Allerzielen in de binnenstad voor rand- en
buitenkerkelijken
– mediteren met Thomas Merton
– filmavonden met een maaltijd, avondgebed en nabespreking
– oecumenisch ochtendgebed in 40-dagen en advent
– oecumenische weeksluiting op vrijdagmiddag
– werkgroep Keltische spiritualiteit, met voorbereiding op een week naar Iona
– pastorale presentie tijdens Kerk-Open
– Oecumenische Taizé-vieringen/ Taizé-weekend
– Maandelijkse Syrische-vesper voor Arabisch-talige christenen uit Utrecht e.o.
– Toneelstuk met monologen uit Augustinus’ ‘Belijdenissen’ (i.s.m. de Katholieken)
– Weekend naar het klooster van Chevetogne en kennismaking met de Oosters-Orthodoxe
spiritualiteit
– ontmoeting en dialoog met de mystieke Islam
Maar uiteraard is er nog veel meer mogelijk.
ds. Hans Koops
ds. Dirk Neven
foto: Mar Moussa klooster in Syrië, waar de Italiaanse priester en vredesactivist Paolo Dall’Oglio leefde en werkte
