Onder de titel ‘Het kolonialisme van goede bedoelingen’ vindt op 21 februari een publiek gesprek plaats over Utrechtse protestanten tegen slavernij in een koloniale tijd. Geertje Mak, Martijn Stoutjesdijk, Marijke Huisman en Joyce Pennings verlenen hieraan hun medewerking onder leiding van Esther Captain.

In 1894 stierf in het Diaconessenhuis in Utrecht een meisje van nog geen twaalf jaar, Alida. De laatste jaren van haar leven had zij vurig in dienst gesteld van het ‘bevrijden van een heidenkind’. Aan haar bed stond een collectebus, waar haar bezoekers geld in konden doen. Met dat geld kon de Utrechtse
Zendingsvereniging een Papoeameisje dat door andere Papoea’s was buitgemaakt vrijkopen.
Misschien had Alida wel horen vertellen over zo’n meisje. In 1878 werd in de Utrechtse Jacobikerk het Papoea-meisje Candace gedoopt. Alle landelijke kranten berichtten over de doop van dit kind uit een natuurvolk, dat door rovers tot slaaf was gemaakt en door zendelingen was vrijgekocht. Of had Alida
de verhalen horen vertellen via het zendingsblad voor kinderen, ’t Penningsken?

Utrecht werd in de negentiende eeuw het centrum van de protestantse beweging voor de afschaffing van slavernij, het abolitionisme. Nadat de slavernij officieel was afgeschaft, richtten mensen uit dezelfde beweging zich op het ‘vrijkopen’ van mensen die in andere vormen van slavernij leefden. Ze
stichtten de Utrechtse Zendingsvereeniging.
Dit laat de hooggestemde idealen van protestanten in die eeuw zien. Autobiografieën van bevrijde slaven werden een populair protestants genre. Vergeleken met de rechtvaardiging die de kerk eerder in de bijbel had gevonden voor slavernij, was dit een grote overgang.

Maar het speelde zich allemaal nog steeds af in een door en door koloniaal systeem. Candace, bijvoorbeeld, werd niet alleen gedoopt maar door de zendelingen ook naar Berlijn gebracht om door geleerde rassenwetenschappers te worden opgemeten en gefotografeerd. Hoe kunnen we de goede bedoelingen van toen begrijpen in het licht van nu? Hoe kunnen we de verschillende perspectieven op deze geschiedenis bij elkaar
brengen? Wat kan het grote landelijke zendingsarchief dat Utrecht herbergt hierin betekenen?

Op deze publieksmiddag bespreken we hoe protestantse idealen zich verhielden tot slavernij en kolonialisme, hoe dat doorwerkt in het heden en hoe we daar nu mee om kunnen gaan. Drie auteurs van recente boeken over kerk, zending, slavernij en kolonialisme en een medewerker van Het
Utrechts Archief vertellen over hun eigen werk en gaan onder leiding van postkoloniaal historicus Esther Captain met het publiek in gesprek.

Geertje Mak is genderhistoricus (UvA en NL-lab) en auteur van Huishouden in Nieuw-Guinea. Zending en het kolonialisme van goede bedoelingen (Zutphen/Amsterdam: Walburg Pers/AUP 2024).
Martijn Stoutjesdijk is historicus aan de Protestantse Theologische Universiteit en mederedacteur van de bundel Kerk, Kolonialisme en Slavernij. Verhalen van een vervlochten geschiedenis. (Utrecht: KokBoekencentrum 2023).
Marijke Huisman is historicus aan de Universiteit Utrecht en schreef Verhalen van Vrijheid. Autobiografieën van slaven in transnationaal perspectief 1789 – 2013 (Hilversum: Verloren 2015)
Joyce Pennings is historicus en projectleider bij Het Utrechts Archief voor archieven op het gebied van koloniaal erfgoed. Zij was betrokken bij het onderzoek naar Utrecht en het slavernijverleden.
Esther Captain is historicus van het (post)koloniale verleden bij het KITLV met een focus op overdracht tussen generaties en heling.

Er is een boekenstand van Savannay Bay en er is gelegenheid boeken door de auteurs te laten tekenen.

Gratis toegang, graag aanmelden via: secretariaat@hetutrechtsarchief.nl